Onderzoek Beeld en Geluid naar zichtbaarheid politici afgerond

Negen maanden na de verkiezingsstrijd is er niet alleen een coalitieakkoord gepresenteerd, maar zijn ook de eindresultaten van het onderzoek naar mediaoptredens van politici tijdens de verkiezingscampagne 2021 bekend gemaakt. Welke partij kreeg de meeste spreekruimte? Was er onderscheid tussen mannen en vrouwen en welke onderwerpen werden zoal behandeld? Om deze vragen te beantwoorden werkte Beeld en Geluid samen met onderzoekers van de Universiteit Utrecht, de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam en zijn de nieuwste technieken op het gebied van multi-mediale dataverwerking toegepast.

De verhouding tussen vrouwen en mannen per partij. De groene stippen vertegenwoordigen het totaal aantal seconden gezichts- en stemherkenning van vrouwelijke politici, de rode stippen het totaal van de mannelijke politici.

Voor veel kiezers zijn programma’s van de NPO de belangrijkste bron van informatie over politieke partijen en hun standpunten, vooral tijdens verkiezingstijd. Daarom is het van belang om te onderzoeken welke politici meer zendtijd wisten te claimen en welke thema's zij aan hebben gesneden. Het onderzoeksteam liet zich hiervoor leiden door vier vragen: Welke politici komen aan het woord? Hoe is de verdeling tussen vrouwen en mannen? Hoe is de verdeling langs het politieke spectrum en en welke onderwerpen komen aan bod?

Artificial intelligence als hulpmiddel

Er zijn 45 NPO-programma’s (radio en TV) uit de periode 1 februari tot en met 16 maart 2021 onderworpen aan AI-gedreven gezichts- en stem, en spraakherkenning. De fragmenten zijn gescand op politici (naamlabelen). Aan dat naamlabel is een geslacht (man of vrouw) en een partij gekoppeld. Aansluitend zijn de spraakherkenningsbestanden geanalyseerd op onderwerpen die aan bod kwamen.

Dominerende coalitiepartijen

Vooral de mannelijke politici uit de coalitie wisten media-aandacht te verkrijgen, een fenomeen wat volgens de onderzoekers hoogstwaarschijnlijk samenhangt met de Coronacrisis in combinatie met het gegeven dat de ministers met de zwaarst wegende posten, Minister-president/Algemene Zaken (Rutte), Volksgezondheid (De Jonge), Financiën (Hoekstra) mannen zijn. Daarnaast domineerden vooral de coalitiepartijen. In de laatste twee weken voor de verkiezingen werd deze dominantie versterkt. Ondanks de Coronacrisis roept dit vragen op over de toegankelijkheid tot het mediaspeelveld voor kleinere partij tijdens een Tweede Kamer-verkiezing. De Coronacrisis vond ook haar weerslag in de onderwerpen: er werd veel gesproken over deze crisis, naast de verkiezingen zelf en (internationale) veiligheid, in tegenstelling tot andere onderwerpen zoals mensen- en dierenwelzijn. 

Het onderzoek is verricht door: Willemien Sanders (Utrecht Universiteit en Beeld en Geluid), Helene Ayar (Vrije Universiteit, Universiteit van Amsterdam), Edith Brooks (Vrije Universiteit), Mari Wigham (Beeld en Geluid), André Krouwel (Vrije Universiteit) en Andjela Meštrović (Vrije Universiteit, Universiteit van Amsterdam).

De CLARIAH Media Suite geeft onderzoekers toegang tot Nederlandse multimediale archieven uit de collecties van onder andere Beeld en Geluid, Eye Film Institute, Meertens Instituut, DANS en de Koninklijke Bibliotheek.

Het volledige onderzoek is hier te raadplegen.